Αγαπητέ επισκέπτη, μην αγνοήσεις αυτή την ανάρτηση. Γίνεται προς τιμή του ανθρώπου που "ξύπνησε" τον ελληνισμό θυσιαζόμενος για την Μακεδονία. Ήταν 13 Οκτωβρίου 1904... Ήταν ο ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ!
Ο Παύλος Μελάς γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου του 1870 στη Μασσαλία, όπου ο πατέρας του Μιχαήλ Μελάς (1833-1897) δραστηριοποιούταν ως έμπορος. Το 1886 εισήλθε στη Σχολή Ευελπίδων και εξήλθε ως ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού στις 8 Αυγούστου του 1891. Τον επόμενο χρόνο νυμφεύτηκε τη Ναταλία Δραγούμη (1872-1973), κόρη του τραπεζίτη και πολιτικού Στέφανου Δραγούμη, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον στρατιωτικό Μιχαήλ Μελά (1894-1950) και τη χημικό Ζωή Μελά - Ιωαννίδη (1898-1996).
Υπήρξε δραστήριο μέλος της Εθνικής Εταιρείας, μιας μυστικής οργάνωσης, που είχε ως σκοπό την αναζωπύρωση του εθνικού φρονήματος και την απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων με κάθε θυσία.
Τον Φεβρουάριο του 1904, μαζί με άλλους τρεις αξιωματικούς, τους Λογαχούς Αλέξανδρο Κοντούλη, Αναστάσιο Παπούλα και τον ανθυπολοχαγό Γεώργιο Κολοκοτρώνη, συμμετείχε σε μυστική αποστολή στη Μακεδονία με το ψευδώνυμο Μίκης Ζέζας (Μίκης, από το όνομα του γιου του Μιχαήλ, που τον φωνάζουν χαϊδευτικά Μίκη και Ζέζας, από το όνομα της κόρης του Ζωής, που τη φωνάζουν χαϊδευτικά Ζέζα), κατόπιν εντολής της κυβέρνησης Θεοτόκη. Η ομάδα των τεσσάρων αξιωματικών, συνοδευόμενη από μακεδόνες αγωνιστές, δραστηριοποιήθηκε στη δυτική Μακεδονία, αλλά οι κινήσεις της έγιναν αντιληπτές από τους Τούρκους, οι οποίοι ζήτησαν από την ελληνική κυβέρνηση την ανάκλησή τους. Έτσι, ο Μελάς μαζί με τους τρεις άλλους αξιωματικούς επέστρεψαν στην Αθήνα στις 29 Μαρτίου.
Τον Ιούλιο, ενώ υπηρετούσε στη Σχολή Ευελπίδων, ζήτησε 20ήμερη άδεια και έκανε ένα δεύτερο ταξίδι στη Μακεδονία. Στο πλαστό διαβατήριό του αναγραφόταν το όνομα Πέτρος Δέδες και ως επάγγελμα δήλωνε ζωέμπορος. Μόλις έφθασε στην Κοζάνη συναντήθηκε με το ντόπιο ελληνικό στοιχείο και αποφασίστηκε η συγκρότηση ενόπλων σωμάτων με τη στρατολόγηση ανδρών από τις γύρω περιοχές και η ανάληψη άμεσης δράσης στη Δυτική Μακεδονία. Επέστρεψε στην Αθήνα στις 3 Αυγούστου γεμάτος αισιοδοξία για την έκβαση του Αγώνα.
Μετά από 15 ημέρες ζήτησε κι έλαβε τετράμηνη άδεια από το στράτευμα για να αναλάβει επίσημα την αρχηγία του Μακεδονικού Αγώνα στην περιοχή της Καστοριάς και του Μοναστηρίου (σήμερα λέγεται Βίτολα και ανήκει στα Σκόπια), κατόπιν υπόδειξης του Μακεδονικού Κομιτάτου. Λίγο πριν από την αναχώρησή του εξομολογείτο στη γυναίκα του: «...Αισθάνομαι πολύ, ο δυστυχής, την ευτυχίαν που αφήνω. Αισθάνομαι ότι μ’ όλον τον ανήσυχον και νευρικόν χαρακτήραν μου ο βίος ο οποίος μου αρμόζει περισσότερον είναι ο ήσυχος και ο οικογενειακός. Αλλ’ από τίνος δεν ηξεύρω τι έπαθα. Έγινα όργανον δυνάμεως πολύ μεγάλης, ως φαίνεται, αφού έχει την ισχύν να κατασιγάση όλα τ’ άλλα αισθήματά μου και να με ωθή διαρκώς προς την Μακεδονίαν». Και από τη Λάρισα συμπλήρωνε με νέο γράμμα προς την σύζυγό του, ως να προαισθανόταν το τέλος του: «...Αναλαμβάνω αυτόν τον αγώνα με όλη μου την ψυχήν και με την ιδέαν, ότι είμαι υποχρεωμένος να τον αναλάβω. Είχα και εγώ την ακράδαντον πεποίθησιν, ότι δυνάμεθα να εργασθώμεν εν Μακεδονία και να σώσωμεν πολλά πράγματα. Έχων δε την πεποίθησιν ταύτην, έχω και υπέρτατον καθήκον να θυσιάσω το παν όπως πείσω την Κυβέρνησιν και την κοινήν γνώμην περί τούτου...».
Στις 28 Αυγούστου, ο Καπετάν Μίκης Ζέζας διέβη τα σύνορα, συνοδευόμενος από αρκετούς Μακεδόνες, Λάκωνες και Κρήτες, και στα μέσα Σεπτεμβρίου στρατοπέδευσε στην περιοχή της Καστοριάς. Στις 13 Οκτωβρίου του 1904 εισήλθε στο χωριό Στάτιστα για να αναπαυτεί αυτός και οι άνδρες του. Όμως, ο Βούλγαρος κομιτατζής Μήτρος Βλάχος, προκειμένου να τον βγάλει από τη μέση, ειδοποίησε τις οθωμανικές αρχές. Επί τόπου κατέφθασε ισχυρό στρατιωτικό απόσπασμα, αποτελούμενο από 150 άνδρες και στη συμπλοκή που ακολούθησε, ο Παύλος Μελάς τραυματίστηκε σοβαρά στην οσφυϊκή χώρα και μετά από μισή ώρα άφησε την τελευταία του πνοή.
Το κεφάλι του αποκόπηκε από τους συμπολεμιστές του και τάφηκε στο ναό της Αγίας Παρασκευής στο Πισοδέρι. Το σώμα του παραδόθηκε από τις οθωμανικές αρχές στον μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη και τάφηκε στον βυζαντινό ναό των Ταξιαρχών στην Καστοριά, όπου αναπαύεται και η κάρα του από το 1950. Στον ίδιο ναό έχει ταφεί και η σύζυγός του Ναταλία, κατόπιν επιθυμίας της.
Η θυσία του Παύλου Μελά σηματοδότησε την ουσιαστική έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα, που κορυφώθηκε με τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913.
Ο Ίων Δραγούμης, αδερφός της συζύγου του Παύλου Μελά, Ναταλίας, που υπηρετούσε ως υποπρόξενος στο ελληνικό προξενείο στο Μοναστήρι, έγραψε για τη θυσία του Μελά στο βιβλίο του «Μαρτύρων και ηρώων αίμα»:
«Σε σας στρέφομαι, παιδιά του Ελληνισμού, αγαπημένα μου Ελληνόπουλα,, και σας εξορκίζω μη λησμονείτε ποτέ το θάνατο του Παλληκαριού (εννοεί του Παύλου Μελά), αλλά προ πάντων μη λησμονείτε τη ζωή του, τον ενθουσιασμό του δηλαδή και τη δύναμη και την τόλμη, μη λησμονείτε και την ιδέα που για κείνη δούλεψε και υπόφερε, ούτε την πανώρια χώρα όπου εσκοτώθη, γιατί και η ιδέα εκείνη και η χώρα θέλουν πολλούς ακόμα Ήρωες.»
----------------------------------------
«Ο θάνατός του είναι ζωή στους κουρασμένους από τη μετριότητα του κόσμου. Ο θάνατός του ανασταίνει τους κοιμισμένους, ταράζει τους μαργωμένους, δυναμώνει τους αδύνατους, δροσίζει τους διψασμένους, ο θάνατος του Νέου, ο θάνατος του Ωραίου ο θάνατος του Αντρείου… Ψυχή, ψυχή ωραία, γλυκιά πενταπάρθενη που ερωτεύτηκες το θάνατο, δίδαξε μας, ω, μάθε μας να μη πονει και να μην καίει το αντίκρισμα της αγωνίας σου, ψυχή ωραία πενταπάρθενη.»
----------------------------------------------------
Δείτε την ταινία «Παύλος Μελάς», παραγωγής 1973. Σκηνοθέτης: Φίλιππος Φυλακτός, Σενάριο: Δαυίδ Αντώνης.
Ηθοποιοί:
Ο Παύλος Μελάς γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου του 1870 στη Μασσαλία, όπου ο πατέρας του Μιχαήλ Μελάς (1833-1897) δραστηριοποιούταν ως έμπορος. Το 1886 εισήλθε στη Σχολή Ευελπίδων και εξήλθε ως ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού στις 8 Αυγούστου του 1891. Τον επόμενο χρόνο νυμφεύτηκε τη Ναταλία Δραγούμη (1872-1973), κόρη του τραπεζίτη και πολιτικού Στέφανου Δραγούμη, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον στρατιωτικό Μιχαήλ Μελά (1894-1950) και τη χημικό Ζωή Μελά - Ιωαννίδη (1898-1996).
Υπήρξε δραστήριο μέλος της Εθνικής Εταιρείας, μιας μυστικής οργάνωσης, που είχε ως σκοπό την αναζωπύρωση του εθνικού φρονήματος και την απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων με κάθε θυσία.
Τον Φεβρουάριο του 1904, μαζί με άλλους τρεις αξιωματικούς, τους Λογαχούς Αλέξανδρο Κοντούλη, Αναστάσιο Παπούλα και τον ανθυπολοχαγό Γεώργιο Κολοκοτρώνη, συμμετείχε σε μυστική αποστολή στη Μακεδονία με το ψευδώνυμο Μίκης Ζέζας (Μίκης, από το όνομα του γιου του Μιχαήλ, που τον φωνάζουν χαϊδευτικά Μίκη και Ζέζας, από το όνομα της κόρης του Ζωής, που τη φωνάζουν χαϊδευτικά Ζέζα), κατόπιν εντολής της κυβέρνησης Θεοτόκη. Η ομάδα των τεσσάρων αξιωματικών, συνοδευόμενη από μακεδόνες αγωνιστές, δραστηριοποιήθηκε στη δυτική Μακεδονία, αλλά οι κινήσεις της έγιναν αντιληπτές από τους Τούρκους, οι οποίοι ζήτησαν από την ελληνική κυβέρνηση την ανάκλησή τους. Έτσι, ο Μελάς μαζί με τους τρεις άλλους αξιωματικούς επέστρεψαν στην Αθήνα στις 29 Μαρτίου.
Τον Ιούλιο, ενώ υπηρετούσε στη Σχολή Ευελπίδων, ζήτησε 20ήμερη άδεια και έκανε ένα δεύτερο ταξίδι στη Μακεδονία. Στο πλαστό διαβατήριό του αναγραφόταν το όνομα Πέτρος Δέδες και ως επάγγελμα δήλωνε ζωέμπορος. Μόλις έφθασε στην Κοζάνη συναντήθηκε με το ντόπιο ελληνικό στοιχείο και αποφασίστηκε η συγκρότηση ενόπλων σωμάτων με τη στρατολόγηση ανδρών από τις γύρω περιοχές και η ανάληψη άμεσης δράσης στη Δυτική Μακεδονία. Επέστρεψε στην Αθήνα στις 3 Αυγούστου γεμάτος αισιοδοξία για την έκβαση του Αγώνα.
Μετά από 15 ημέρες ζήτησε κι έλαβε τετράμηνη άδεια από το στράτευμα για να αναλάβει επίσημα την αρχηγία του Μακεδονικού Αγώνα στην περιοχή της Καστοριάς και του Μοναστηρίου (σήμερα λέγεται Βίτολα και ανήκει στα Σκόπια), κατόπιν υπόδειξης του Μακεδονικού Κομιτάτου. Λίγο πριν από την αναχώρησή του εξομολογείτο στη γυναίκα του: «...Αισθάνομαι πολύ, ο δυστυχής, την ευτυχίαν που αφήνω. Αισθάνομαι ότι μ’ όλον τον ανήσυχον και νευρικόν χαρακτήραν μου ο βίος ο οποίος μου αρμόζει περισσότερον είναι ο ήσυχος και ο οικογενειακός. Αλλ’ από τίνος δεν ηξεύρω τι έπαθα. Έγινα όργανον δυνάμεως πολύ μεγάλης, ως φαίνεται, αφού έχει την ισχύν να κατασιγάση όλα τ’ άλλα αισθήματά μου και να με ωθή διαρκώς προς την Μακεδονίαν». Και από τη Λάρισα συμπλήρωνε με νέο γράμμα προς την σύζυγό του, ως να προαισθανόταν το τέλος του: «...Αναλαμβάνω αυτόν τον αγώνα με όλη μου την ψυχήν και με την ιδέαν, ότι είμαι υποχρεωμένος να τον αναλάβω. Είχα και εγώ την ακράδαντον πεποίθησιν, ότι δυνάμεθα να εργασθώμεν εν Μακεδονία και να σώσωμεν πολλά πράγματα. Έχων δε την πεποίθησιν ταύτην, έχω και υπέρτατον καθήκον να θυσιάσω το παν όπως πείσω την Κυβέρνησιν και την κοινήν γνώμην περί τούτου...».
Στις 28 Αυγούστου, ο Καπετάν Μίκης Ζέζας διέβη τα σύνορα, συνοδευόμενος από αρκετούς Μακεδόνες, Λάκωνες και Κρήτες, και στα μέσα Σεπτεμβρίου στρατοπέδευσε στην περιοχή της Καστοριάς. Στις 13 Οκτωβρίου του 1904 εισήλθε στο χωριό Στάτιστα για να αναπαυτεί αυτός και οι άνδρες του. Όμως, ο Βούλγαρος κομιτατζής Μήτρος Βλάχος, προκειμένου να τον βγάλει από τη μέση, ειδοποίησε τις οθωμανικές αρχές. Επί τόπου κατέφθασε ισχυρό στρατιωτικό απόσπασμα, αποτελούμενο από 150 άνδρες και στη συμπλοκή που ακολούθησε, ο Παύλος Μελάς τραυματίστηκε σοβαρά στην οσφυϊκή χώρα και μετά από μισή ώρα άφησε την τελευταία του πνοή.
Το κεφάλι του αποκόπηκε από τους συμπολεμιστές του και τάφηκε στο ναό της Αγίας Παρασκευής στο Πισοδέρι. Το σώμα του παραδόθηκε από τις οθωμανικές αρχές στον μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη και τάφηκε στον βυζαντινό ναό των Ταξιαρχών στην Καστοριά, όπου αναπαύεται και η κάρα του από το 1950. Στον ίδιο ναό έχει ταφεί και η σύζυγός του Ναταλία, κατόπιν επιθυμίας της.
Η θυσία του Παύλου Μελά σηματοδότησε την ουσιαστική έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα, που κορυφώθηκε με τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913.
--------------------------------------------------------------------------------------------
Ο Ίων Δραγούμης, αδερφός της συζύγου του Παύλου Μελά, Ναταλίας, που υπηρετούσε ως υποπρόξενος στο ελληνικό προξενείο στο Μοναστήρι, έγραψε για τη θυσία του Μελά στο βιβλίο του «Μαρτύρων και ηρώων αίμα»:
«Σε σας στρέφομαι, παιδιά του Ελληνισμού, αγαπημένα μου Ελληνόπουλα,, και σας εξορκίζω μη λησμονείτε ποτέ το θάνατο του Παλληκαριού (εννοεί του Παύλου Μελά), αλλά προ πάντων μη λησμονείτε τη ζωή του, τον ενθουσιασμό του δηλαδή και τη δύναμη και την τόλμη, μη λησμονείτε και την ιδέα που για κείνη δούλεψε και υπόφερε, ούτε την πανώρια χώρα όπου εσκοτώθη, γιατί και η ιδέα εκείνη και η χώρα θέλουν πολλούς ακόμα Ήρωες.»
----------------------------------------
«Ο θάνατός του είναι ζωή στους κουρασμένους από τη μετριότητα του κόσμου. Ο θάνατός του ανασταίνει τους κοιμισμένους, ταράζει τους μαργωμένους, δυναμώνει τους αδύνατους, δροσίζει τους διψασμένους, ο θάνατος του Νέου, ο θάνατος του Ωραίου ο θάνατος του Αντρείου… Ψυχή, ψυχή ωραία, γλυκιά πενταπάρθενη που ερωτεύτηκες το θάνατο, δίδαξε μας, ω, μάθε μας να μη πονει και να μην καίει το αντίκρισμα της αγωνίας σου, ψυχή ωραία πενταπάρθενη.»
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ο εθνικός μας ποιητής, Κωστής Παλαμάς, συγκλονισμένος
από τη θυσία του, συνέθεσε το παρακάτω ποίημα προς τιμήν του:
Σε κλαίει ο λαός. Πάντα χλωρό
να σειέται το χορτάρι
στον τόπο, που σε πλάγιασε το βόλι, ω παλληκάρι!
στον τόπο, που σε πλάγιασε το βόλι, ω παλληκάρι!
Πανάλαφρος ο ύπνος σου του
Απρίλη τα πουλιά
σαν του σπιτιού σου να τ’ ακούς λογάκια και φιλιά,
και να σου φτάνουν του χειμώνα οι καταρράχτες,
σαν τουφεκιού αστραπόβροντα και σαν πολέμου κράχτες.
σαν του σπιτιού σου να τ’ ακούς λογάκια και φιλιά,
και να σου φτάνουν του χειμώνα οι καταρράχτες,
σαν τουφεκιού αστραπόβροντα και σαν πολέμου κράχτες.
Πλατειά του ονείρου μας η γη και
απόμακρη.
Και γέρνεις εκεί και σβεις γοργά.
Ιερή στιγμή. Σαν πιο πλατειά
τη δείχνεις, και τη φέρνεις.
Σαν πιο κοντά!
Ο συνθέτης, Γιάννης Σπανός, μελοποίησε αυτό το ποίημα τού Παλαμά,
το οποίο ακούγεται στην ταινία "Παύλος Μελάς", παραγωγής 1973.
----------------------------------------------------
Δείτε την ταινία «Παύλος Μελάς», παραγωγής 1973. Σκηνοθέτης: Φίλιππος Φυλακτός, Σενάριο: Δαυίδ Αντώνης.
| ΚΟΜΝΗΝΟΣ ΛΑΚΗΣ |
| ΠΑΠΑΝΙΚΑ ΚΑΙΤΗ |
| ΑΡΓΥΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ |
| ΒΑΓΕΝΑ ΑΝΝΑ |
| ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ ΛΙΛΥ |
| ΖΕΡΒΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ |
| ΓΕΩΡΓΙΤΣΗΣ ΦΑΙΔΩΝ |
| ΒΟΥΡΝΑΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ |
| ΡΕΥΜΑΤΑΣ ΜΑΚΗΣ |
| ΒΑΣΤΑΡΔΗΣ ΝΙΚΟΣ |
| ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΠΕΑΤΑ |
| ΜΠΙΝΙΑΡΗΣ ΓΚΙΚΑΣ |
| ΒΑΦΙΑΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ |
| ΓΥΦΤΟΠΟΥΛΟΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ |
| ΔΕΝΔΡΙΝΟΣ ΝΙΚΟΣ |
| ΚΑΛΛΙΒΩΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ |
| ΚΑΝΔΥΛΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ |
| ΚΕΔΡΑΚΑΣ ΝΑΣΟΣ |
| ΜΑΛΟΥΧΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ |
| ΜΑΤΣΑΣ ΑΡΤΕΜΗΣ |
| ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΣΤΑΣ |
| ΦΑΡΜΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ |
| ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ |
| ΤΖΩΡΤΖΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ |
| ΑΠΕΡΓΗΣ ΝΙΚΟΣ |
| ΒΑΛΣΑΜΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ |
| ΓΚΕΚΑΣ ΛΑΚΗΣ |
| ΒΟΥΛΑΛΑΣ ΤΑΚΗΣ |
| ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗΣ |
| ΔΕΚΑΒΑΛΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ |
| ΔΟΞΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΕΡΣΗ |
| ΚΑΡΑΜΠΟΤ Κ. |
| ΚΟΚΚΑΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ |
| ΛΥΚΟΜΗΤΡΟΣ ΝΙΚΟΣ |
| ΜΑΡΑΓΚΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ |
| ΜΠΟΜΠΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ |
| ΜΠΟΤΙΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ |
| ΝΑΤΣΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ |
| ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ |
| ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ |
| ΠΕΤΡΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ |
| ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ |
| ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΜΠΕΝΝΥ |
| ΤΖΕΡΜΠΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ |
| ΤΣΟΪΔΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ |
| ΤΣΑΧΙΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΣ |
| ΦΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ |
| ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΡΟΥΛΑ |
| ΑΦΕΝΤΟΥΛΙΔΗΣ ΧΑΡΗΣ |
| ΠΟΛΙΤΙΔΗΣ ΚΩΣΤΑΣ |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου